Sommige kinderen zijn gevoelig voor prikkels als geluid, licht, geur of aanraking. Wat zijn symptomen van overprikkeld zijn? En hoe help je je kind als hij of zij gevoelig is voor prikkels?
Wat is gevoelig zijn voor prikkels?
Kinderen die gevoelig zijn voor prikkels kunnen onverwacht, warrig of vreemd reageren. Prikkelgevoeligheid heeft te maken met hoe de hersenen en zenuwen dingen die je ziet, hoort, ruikt, voelt of proeft verwerken. Bij kinderen die gevoelig zijn voor prikkels gaat dat anders dan bij andere kinderen. Je kind kan hier veel last van hebben.
Een kind kan overprikkeld raken door:
- Te veel indrukken die op hem of haar afkomen;
- Te veel gedachten of drukte in het hoofd van een kind;
- Hun eigen emoties of die van anderen.
Als je kind ergens sterk op reageert, kan hij of zij gevoeliger voor prikkels zijn dan andere kinderen. Maar dit hoeft niet. Bij heel jonge kinderen is het soms lastig vast te stellen waardoor ze zich anders gedragen. Veel huilen of slecht slapen kan bijvoorbeeld ook komen doordat je kind moeilijk omgaat met gevoelens. Hoe help je je kind bij omgaan met gevoelens?
Gevoelig zijn voor prikkels is iets anders dan hoogsensitief zijn (HSP). Lees wat hoogsensitief betekent.
Hoe werkt overgevoelig zijn voor prikkels?
We hebben vijf zintuigen:
- De ogen om te zien;
- De tong om te proeven;
- De neus om te ruiken;
- De oren om te horen;
- De huid om te voelen.
Die zintuigen krijgen prikkels uit de omgeving en zorgen ervoor dat je goed kunt reageren. Ons lichaam kan kiezen welke prikkels belangrijk zijn en welke niet. Kinderen die gevoelig zijn voor prikkels ervaren de informatie die binnenkomt heel sterk. Ze kunnen deze moeilijk negeren.
Symptomen bij gevoelig zijn voor prikkels
De symptomen van gevoelig zijn voor prikkels zijn voor elk kind anders. Sommige kinderen hebben problemen met bewegen. Andere krijgen gedragsproblemen. Symptomen bij kinderen die snel overprikkeld zijn:
- Moeilijk stil zitten;
- Snel boos of bang worden;
- Zich slechter concentreren;
- Een hekel hebben aan lawaai en drukte;
- Alle geluiden even belangrijk vinden;
- Vaker moe zijn;
- Onhandig zijn: bijvoorbeeld moeite hebben met eten met bestek of vaak iets omgooien;
- Gevoelig zijn voor aanraking. Een aai over het hoofd kan bijvoorbeeld pijn doen.
Welke kinderen zijn vaker gevoelig voor prikkels?
Sommige kinderen kunnen sneller overprikkeld zijn. Bijvoorbeeld:
- Kinderen met autisme;
- Kinderen met ADHD;
- Kinderen die hoogbegaafd zijn;
- Kinderen die veel gamen, computeren of tv-kijken.
Hoe help je een kind dat gevoelig is voor prikkels?
Het is belangrijk dat je kind zich begrepen voelt. Probeer erachter te komen in welke situaties je kind overprikkeld raakt. Let op tekens die je kind geeft. Zoals geïrriteerd raken, op de stoel wiebelen, angstig of stil worden. Bedenk samen wat je kunt doen om met de prikkelgevoeligheid om te gaan:
- Zie je dat je kind overprikkeld raakt? Neem een pauze of time-out. Sommige kinderen hebben een rustige plek nodig of willen even naar muziek luisteren. Anderen moeten hun energie kwijt en willen even bewegen;
- Zoek activiteiten die bij je kind passen;
- Praat samen over wat je kind voelt. En waar hij of zij behoefte aan heeft;
- Zorg voor afwisseling in drukke en rustige activiteiten op een dag. Ook op school;
- Laat je kind van tevoren rust nemen als hij of zij naar een plek gaat met veel prikkels. Bijvoorbeeld een kinderfeestje;
- Gebruik hulpmiddelen: een koptelefoon die geluid dempt, een zonnebril tegen fel licht, speelgoed waar je kind rustig van wordt (fidget toys) of een verzwaringsdeken;
- Luister naar ‘witte ruis’ op YouTube of Spotify;
- Spreek met je kind een teken af, dat hij of zij kan geven als het te veel wordt.
Kom je er zelf niet uit en heb je steun nodig? Vraag bij de Jeugdgezondheidszorg of huisarts naar een therapeut die je verder kan helpen.
Meer over gevoelig zijn voor prikkels
Op hersenstichting.nl lees je meer over gevoelig zijn voor prikkels en overprikkeld zijn.
