Tips praten en taal peuters

Je peuter kent waarschijnlijk steeds meer woorden. Misschien maakt hij of zij al korte zinnetjes. Hoe help je je kind bij het leren begrijpen van taal en het beter leren praten?

Mensen, dingen en gevoelens benoemen

• Noem hoe personen, dieren en dingen heten: ‘Daar is papa!’ of: ‘Kijk, daar is de poes.’ Noem de dingen bij de naam en gebruik goede (het liefst korte) zinnen. Noem bijvoorbeeld een hond dus geen ‘woefwoef’.
  Zeg het liefst: ‘Kun je me het kopje geven dat op tafel staat?’ en dus niet: ‘Geef me dat.’
• Vertel steeds wat je aan het doen bent. Bijvoorbeeld: ‘Ik vouw je pyjama op.’ Of: ‘Kijk, de zon schijnt!’ Praat ook over wat jullie gaan doen.
• Praat ook over wat je kind ziet, hoort, voelt, proeft en ruikt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Dat is een auto, die rijdt door de straat’ of: ‘Wat is die appel lekker.’
• Kijkt je kind ergens naar? Vertel hem of haar dan hoe dat heet. Kijk naar de gebaren en lichaamstaal van je kind om hem of haar beter te begrijpen.
• Als je gevoelens noemt, leert je kind gevoelens van zichzelf en anderen kennen. Zeg bijvoorbeeld: ‘Je vindt het niet leuk hè, dat je nu moet opruimen.’
• Herhaal wat je kind zegt in goed Nederlands. Zegt je kind bijvoorbeeld ‘balle’, zeg dan: ‘Goed zo, een ballon.’ Zegt je kind: ‘auto rijde’, zeg dan: ‘Ja, de auto rijdt!’ of ‘De auto rijdt op de weg.’

Gesprekjes voeren met je peuter

• Herhaal de zinnen van je kind, maak ze langer of voeg er wat aan toe. Dat kun je het best op een vragende manier doen. Je kind zegt bijvoorbeeld: ‘Ik toren maakt.’ Dan zeg jij: ‘Heb je een toren gemaakt?’ Op die manier nodig je je kind uit om verder te praten.
• Praat veel met je kind, luister goed terwijl je hem of haar aankijkt. Wacht rustig tot je kind klaar is met praten. Probeer te begrijpen wat je kind bedoelt.
• Beantwoord vragen van je kind. Stel zelf ook vragen, en vraag naar zijn of haar mening. Zo moedig je je kind aan om te denken en woorden te vinden. Geef je kind wel de tijd om te reageren. Een jong kind kan nog niet zo snel reageren. Wacht bijvoorbeeld vijf tellen voor je nog een vraag stelt.
• Ga ook op vaste momenten met je kind in gesprek, zoals tijdens het eten en bij het naar bed gaan. Laat je kind vertellen wat hij of zij gedaan heeft. Vertel ook wat jij gedaan hebt.

Samenspelen is samen praten

• Doe spelletjes waarbij je van beurt moet wisselen. Rollenspellen zijn ook heel leerzaam. En van bijvoorbeeld memory en lotto leert je kind ook woorden. Je kunt ook taalspelletjes doen zoals ‘Ik zie, ik zie wat jij niet ziet’.
• Jonge kinderen zijn dol op liedjes en versjes. Iets oudere kinderen vinden woordgrapjes heel leuk. Je kind gaat dan misschien rijmen: gezellig om samen te doen en goed voor de taal van je kind.
• Laat je kind veel spelen met leeftijdsgenoten.

Van voorlezen leert je kind veel

Iedere dag voorlezen is leuk en gezellig. Kinderen leren er veel van, vooral als ze actief meedoen.

• Zorg dat je verschillende soorten boeken in huis hebt: boeken met plaatjes, informatieboeken, voorleesboeken, boeken met liedjes en rijmpjes. Ook zijn er kindertijdschriften en luisterboeken. Bij de bibliotheek vind je dit allemaal. Kinderen kunnen gratis lid worden van de bibliotheek.
• Lees regelmatig voor. Praat samen over het verhaal of laat je kind het navertellen. Het liefst op een vast moment, bijvoorbeeld voor het slapengaan.
• Bekijk samen met je kind een plaatjesboek en ga in op de reacties van je kind. Vertel wat je zelf ziet en moedig je kind aan om te vertellen wat hij of zij ziet. Dit doe je door vragen te stellen. Prijs je kind als hij of zij antwoord probeert te geven en herhaal wat je kind zei.
• Maak in de woonkamer een plek waar je peuter zelf boeken kan pakken. Je kind zal dan vaker vragen om voorlezen.
• Vertel af en toe een verhaal over iets wat je kind heeft meegemaakt, of een fantasieverhaal. Praat samen over het verhaal of laat je kind het navertellen.
• Laat je je kind televisie kijken of apps gebruiken? Kijk vooral samen met je kind. Dan kun je dingen uitleggen en er samen over praten. Daar leert je kind van.

Kijk naar wat geschikte media zijn voor peuters.
Lees hoe lang je peuter achter een beeldscherm mag.

Meer ervaringen, meer woorden

Je kind leert veel woorden als hij of zij veel meemaakt. Dit noemen we ‘een grote woordenschat’.
Op een station zie je andere dingen dan thuis. En op de speelleergroep of de kinderopvang ook. Dan hoor en gebruik je dus ook andere woorden.
Kinderen leren door verschillende ervaringen ook dat een woord verschillende betekenissen kan hebben. Een arm is bijvoorbeeld een deel van je lichaam, maar als je weinig geld hebt, ben je ook arm.

Peuters horen scheldwoorden en vloeken

Je kind hoort allerlei woorden, ook scheldwoorden en vloeken. Waarschijnlijk begrijpt hij of zij niet wat het woord betekent. Maar je kind merkt misschien al snel dat mensen reageren als hij of zij zo’n woord gebruikt. Ze gaan lachen of gniffelen, of weten niet hoe ze moeten reageren. Dat vindt je kind grappig.

Dat kan een reden zijn om zo’n woord juist harder en vaker te roepen. Probeer het goede voorbeeld te geven en gebruik dus geen scheldwoorden en vloekwoorden. Probeer niet te lachen als je peuter zulke woorden gebruikt.

Soms durft een kind niet te praten

Ieder kind is wel eens verlegen. Het is normaal als peuters niet zoveel zeggen. Ze voelen zich gewoon nog niet overal op hun gemak. Gun je kind de tijd om te wennen aan een situatie en houd hier rekening mee. Besteed er niet te veel aandacht aan, maar probeer je kind op weg te helpen.

Lees hoe je kunt om gaan met een verlegen kind.
Soms is er iets aan de hand dan gewoon verlegen zijn. Lees wat selectief mutisme is.

Meer over de taalontwikkeling van je peuter

• Leer over taalontwikkeling tussen 2 en 3 jaar en over taalontwikkeling tussen 3 en 4 jaar.
• Op Kindentaal.nl vind je nog meer tips om je kind te helpen bij de taalontwikkeling.

Fiona legt in dit filmpje uit hoe jij als ouder je baby of peuter kan helpen bij het leren van taal. Ook zie je hoe een andere ouder dit aanpakt: