Je puber weet dat er regels zijn. Toch houdt je tiener zich er soms niet aan. Hoe reageer je daarop? En helpt straf eigenlijk wel?
Hoe maak je afspraken over regels?
Pubers moeten leren om zelfstandig beslissingen te nemen. Geef je kind dus de kans om dit te doen. Je tiener kan waarschijnlijk meer dan je denkt. Je kind moet dan ook de gevolgen van zijn of haar gedrag accepteren. Daar kun je afspraken over maken.
- Leg hem of haar uit waarom er grenzen en regels zijn. Wees eerlijk. Vertel bijvoorbeeld dat je wilt weten dat je puber veilig is.
- Laat je kind vertellen hoe hij of zij zelf voor veiligheid zorgt. Wat heeft je kind al geprobeerd? Hoe werkte dat? Veel pubers hebben hier goede ideeën over. Maar in het moment of in een groep vrienden lukt het niet altijd. Praat samen over afspraken die zorgen voor meer veiligheid. En over welke gevolgen er zullen zijn als je kind zich niet aan de afspraken houdt.
- Een belangrijke afspraak kan zijn: ‘Denk je dat je je niet kunt houden aan onze afspraak? Bel dan even. Ik wil weten of je veilig bent. Omdat ik je ouder ben en van je houd.’
- Jij kunt vertellen aan welke regels je wilt dat je puber zich houdt. Maar het is pas een afspraak als je kind het ermee eens is. Het helpt als je erbij vertelt waaróm de regel er is. Bijvoorbeeld: ‘Op zaterdagochtend heb je een voetbalwedstrijd. Dan is het goed om op vrijdagavond om elf uur thuis te zijn.’
- Je kind kan natuurlijk andere ideeën hebben over wat haalbare afspraken zijn. Houd daar rekening mee door je in te leven in zijn of haar wereld. Je kind kan bijvoorbeeld niet meteen aan tafel komen, omdat hij zijn game verliest als hij er zomaar uitstapt. En op tijd weg moeten van een feestje waar je net een heel leuk persoon hebt ontmoet, is echt niet fijn. Luister ook naar de argumenten van je puber.
Hoe stuur je je puber bij als hij of zij zich niet aan de regels houdt?
Eerst doen, dan denken. Dat hoort bij de puberteit. Houd dit in gedachten als je kind zich weer eens niet aan regels houdt. Pubers hebben hun ouders nodig om ze bij te sturen. Praten, je kind serieus nemen en bijsturen heeft meer effect dan straf geven. Lees ook de opvoedtips voor pubers.
Een puber ziet straffen als iets dat jij doet omdat je niet meer weet wat je anders moet doen. En dat is eigenlijk ook zo. Je straft je collega of je partner ook niet als die iets verkeerds doet. Ook dan heeft praten meer effect. Straffen zorgt alleen voor meer ruzie.
- Vraag jezelf af waarom je boos bent als je puber niet op de afgesproken tijd thuis is. Was het omdat je kind had beloofd de hond uit te laten nu er niemand anders thuis is? Of maak je je ongerust of er onderweg iets is gebeurd?
- Leg je gedachten uit aan je kind, zodat hij of zij begrijpt wat het probleem is. En ook waarom er iets moet gebeuren om te zorgen dat het niet nog eens gebeurt. Of om iets goed te maken. Zo neem je je kind serieus en dat waardeert een puber.
- Word niet boos. Praat wel met je kind over hoe het heeft kunnen gebeuren. Daarmee geef je hem of haar inzicht in het eigen gedrag en keuzes. Zo leert je kind omgaan met verantwoordelijkheid.
- Laat je kind meteen de gevolgen van het ongewenste gedrag ervaren. Stel dat niet te lang uit. Dan denkt je kind misschien dat hij of zij er wel mee wegkomt.
- Leg duidelijk uit wat te ver gaat en waarom je het gedrag niet goed vindt. Richt je op het gedrag en niet op de persoon. Als je kind zich als persoon aangevallen voelt, kan hij of zij zich gaan afsluiten voor je. Dat is niet goed voor jullie band.
- Je kunt de band met je kind versterken door aandacht en complimenten te geven. Dat is goed voor het zelfvertrouwen. Lees hier meer over het vergroten van het zelfvertrouwen van je puber.
Wat zijn goede maatregelen als je puber zich niet aan de afspraak heeft gehouden?
- Denk goed na hoe je puber ervan kan leren als hij of zij zich niet aan afspraken houdt. Het is belangrijk dat het gevolg, dus de maatregel, past bij wat er fout is gegaan. De telefoon twee dagen afpakken is waarschijnlijk niet handig. Want hoe kan je kind je dan appen dat hij of zij huiswerk op school maakt en later is?
- Een maatregel hoeft niet lang te duren. Een weekend niet uit mogen is net zo effectief als een maand. En je kunt je er makkelijker aan houden.
- Straf nooit door te slaan. Slaan mag niet in Nederland. En het is alleen maar kwetsend en slecht voor jullie band.
- Je hebt duidelijke grenzen gesteld en je puber kent de regels. Toch kun je ervan uitgaan dat je tiener zich soms niet aan die regels houdt. Dan kan het nodig zijn om ‘straf’ te geven.
Voorbeelden van maatregelen zijn:
- Zit je kind te appen tijdens het eten? De rest van de avond gaat de telefoon in de kast.
- Heeft je kind iets kapot gemaakt? Laat hem of haar de scherven opruimen, het voorwerp repareren of aan de vervanging meebetalen.
- Te laat thuis op een avond? Laat je kind dan de volgende avond thuisblijven.
- Ruimt je puber niets op en doet hij of zij de was niet in de wasmand? Waarschuw niet meer. Laat vuile kleren liggen en help niet meer met zoeken naar spullen. Zo ervaart je kind de gevolgen.
Wat kun je doen als je boos bent?
- Als je heel boos bent, en je kind waarschijnlijk ook, is het goed om je kind even naar de eigen kamer te sturen. Niet als straf, maar om allebei even tot rust te komen. Ga daarna naar je kind en praat samen over wat er is gebeurd.
- Vertel kort en duidelijk welk gedrag van je puber niet oké was. Laat je kind ook zijn of haar kant van het verhaal vertellen. Blijf kalm en zorg dat het geen discussie of ruzie wordt.
- Vraag je kind naar de reden waarom hij of zij zich niet aan de regel hield. Het kan dat de regel niet meer past bij de leeftijd van je kind. Bedenk samen hoe de regel aangepast kan worden.
- Probeer je puber als ‘volwassen’ persoon te behandelen en te respecteren. Pubers zijn daar erg gevoelig voor.
- Hebben jullie afspraken gemaakt over de gevolgen? Voer die dan ook uit.
Wil je hulp bij het opvoeden van je puber?
Soms lukt het echt niet om afspraken te maken met je puber. Dan is er misschien meer aan de hand. Je kunt terecht bij de Jeugdgezondheidszorg voor hulp en advies.
Zij organiseren ook vaak (online) cursussen voor ouders van pubers. Je krijgt er tips en kunt ervaringen delen met andere ouders.
